Śliwiński Stanisław Antoni (1887—1959), prawnik, sędzia Sądu Najwyższego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Ur. 25 IX we Lwowie w rodzinie greckokatolickiej, był synem Antoniego (zm. 1900), urzędnika lwowskiego magistratu, i Rozalii z domu Jakimek (zm. 1911). Miał siostrę Marię, zamężną Kruk (zm. 1946), nauczycielkę.
Od r. 1898 uczył się Ś. w III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie; tam w czerwcu 1905 zdał maturę. W październiku t.r. podjął studia na Wydz. Prawa Uniw. Lwow.; uczęszczał na seminaria Marcelego Chlamtacza, Aleksandra Dolińskiego i Ernesta Tilla. Po uzyskaniu 31 VII 1909 absolutorium odbywał od lutego 1910 aplikację w sądzie powiatowym, a następnie w Sądzie Krajowym we Lwowie. Stopień doktora praw otrzymał 7 XI t.r. i w czerwcu 1912 mianowano go sędzią sądu powiatowego w Kałuszu. W czasie pierwszej wojny światowej został w marcu 1915 przeniesiony na podobne stanowisko do okupowanej przez wojska austro-węgierskie Dąbrowy Górniczej. Po wprowadzeniu we wrześniu 1917 polskiego ustroju sądownictwa w Król. Pol., otrzymał nominację na sędziego sądu okręgowego w Częstochowie. W rządzie Jana Kucharzewskiego, powołanym 7 XII t.r. przez Radę Regencyjną, w kierowanym przez Stanisława Bukowieckiego Min. Sprawiedliwości, objął 4 I 1918 funkcję starszego referenta; w sierpniu t.r., gdy Ministerstwo przejął Józef Higersberger, pracował tam w randze radcy.
W Polsce niepodległej Ś. nadal był zatrudniony jako radca w Min. Sprawiedliwości i w l. 1920—1 współpracował z jego „Dziennikiem Urzędowym”; od maja 1921 pełnił różne funkcje kierownicze w ministerialnych departamentach: Prawno-Konsultacyjnym i Ustawodawczym. Od t.r. redagował m.in. z Tadeuszem Bujakiem warszawski miesięcznik fachowy „Orzecznictwo Sądów Polskich” oraz publikował w poznańskim półroczniku „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” (od r. 1925 „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.”), redagowanym przez Antoniego Peretiatkowicza. W kwietniu 1922 odszedł w Min. Sprawiedliwości z funkcji kierowniczych, pozostając jego pracownikiem kontraktowym. W marcu 1923 został sędzią Sądu Najwyższego i w jego Izbie Poznańsko-Pomorskiej orzekał odtąd w sprawach karnych, a od kwietnia t.r. prowadził wykład zlecony i seminarium z zakresu procedury karnej na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. W tym okresie został członkiem Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów oraz Tow. Prawniczego, a w r. 1924 nawiązał współpracę z „Gazetą Sądową Warszawską”, redagowaną przez Henryka Konica. W lutym 1925 wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej. Opublikował skrypt akademicki Postępowanie sądowe karne (W. 1924—5, wyd. 2 pt. Sądowe postępowanie karne, W. 1932), a z Julianem Podczaskim ogłosił książkę Ustawa karna skarbowa z komentarzem (W. 1927).
Po przewrocie majowym 1926 r. i objęciu Min. Sprawiedliwości przez Wacława Makowskiego został Ś. powołany do Rady Prawniczej, afiliowanej przy tym resorcie. Na polecenie wiceministra sprawiedliwości Stanisława Cara zajął się w Komisji Kodyfikacyjnej redakcją kodeksu postępowania karnego (wszedł w życie w marcu 1928), a także pracował nad projektami kodeksu karnego Juliusza Makarewicza oraz prawa o wykroczeniach. Współtworzył powołane 7 III 1928 Tow. Popierania Wiedzy Prawniczej i zastępował jego przewodniczącego Konica. Po wprowadzeniu w styczniu 1929 nowego ustroju sądów powszechnych wszedł do Izby Karnej Sądu Najwyższego, a gdy w lipcu 1932 weszły w życie kodeksy karny i wykroczeń, zakończył pracę w Komisji Kodyfikacyjnej. Prowadząc nadal z Bujakiem „Orzecznictwo Sądów Polskich”, współredagował od r. 1932 warszawski miesięcznik „Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych”. Współpracował z redagowaną t.r. przez Makowskiego „Encyklopedią podręczną prawa karnego”, a w l. 1933—7 z warszawskim kwartalnikiem „Archiwum Kryminologiczne”, redagowanym przez Stanisława Batawię. Po śmierci Konica (10 V 1934) objął przewodnictwo Tow. Popierania Wiedzy Prawniczej i współredakcję „Gazety Sądowej Warszawskiej”. W r. 1934 przeszedł do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego i podjął współpracę z warszawskim dwutygodnikiem „Polski Proces Cywilny”. Ogłosił książkę Proces karny. Część ogólna (W. 1936), w której opierając się na prawodawstwie niemieckim opisał teoretyczne podstawy nowoczesnej procedury karnej. Od grudnia 1937 praktykował jako katolik obrządku rzymskiego. Na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. dodatkowo prowadził od października 1938 wykłady z prawa karnego materialnego. Dn. 10 III 1939 został mianowany profesorem zwycz. i po zakończeniu w kwietniu t.r. pracy w Sądzie Najwyższym, objął w maju Katedrę Prawa Karnego.
W czasie okupacji niemieckiej Ś. był zatrudniony jako tłumacz w prokuraturze warszawskiego Sądu Apelacyjnego; równocześnie współpracował z kierowanym przez Mieczysława Siewierskiego i Jana Witeckiego Wydz. Ustawodawczym Dep. Sprawiedliwości konspiracyjnej Delegatury Rządu RP na Kraj. Od kwietnia 1941 wykładał prawo karne materialne i procesowe oraz prowadził seminarium z tego zakresu na kierowanym przez Romana Rybarskiego (od maja 1941 przez Józefa Rafacza) tajnym Wydz. Prawa Uniw. Warsz. Opracował z Siewierskim projekt prawa o karaniu zbrodni wojennych, który, przekazany Rządowi RP w Londynie, został opublikowany 30 III 1943 jako dekret Prezydenta RP; była to pierwsza próba regulacji tej problematyki w prawodawstwie państw sprzymierzonych. Po kapitulacji 2 X 1944 powstania warszawskiego wyszedł z miasta do obozu przesiedleńczego w Pruszkowie, skąd wkrótce zbiegł wraz z rodziną do Krakowa. Na tajnym Wydz. Prawa UJ wykładał procedurę karną, a w grudniu t.r. i styczniu 1945 w Wieliczce egzaminował studentów Wydz. Prawa Uniw. Warsz. Po wojnie współpracował od 20 VII 1945 z Wydz. Historyczno-Filozoficznym PAU, a od 5 X t.r. z jej Komisją Prawniczą.
W listopadzie 1945 wrócił Ś. do Warszawy i na Uniwersytecie objął Katedrę Prawa i Postępowania Karnego (od r. 1950 samodzielna Katedra Postępowania Karnego, od r. 1952 Zespół Katedr Prawa Karnego). Pełnił funkcję prodziekana (1945/6, 1947/8) i dziekana (1947/8, 1949/50) Wydz. Prawa. Był promotorem nadania 26 VI 1946 doktoratu honoris causa Uniw. Warsz. R. H. Jacksonowi, głównemu oskarżycielowi USA w Międzynarodowym Trybunale Wojskowym w Norymberdze. W listopadzie 1947 został członkiem korespondentem (a w r. 1950 członkiem zwycz.) Wydz. II Sekcji Nauk Prawnych i Ekonomicznych Tow. Naukowego Warszawskiego. Opublikował powielane w czasie okupacji swoje skrypty akademickie: Prawo karne materialne (W. 1946, wyd. 2, W. 1947) oraz Prawo karne. Część szczegółowa (W. 1948), a także napisaną wówczas książkę Polskie prawo karne materialne. Część ogólna (W. 1946), przedstawiającą m.in. teorię winy etyczno-prawnej oraz błędu i formy zjawiskowej przestępstw. W następnej książce Polski proces karny przed sądem powszechnym (W. 1948—9 I—III) omówił zagadnienie stron i czynności procesowych. Współredagował miesięczniki: od r. 1947 warszawski „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” (od r. 1951 „Nowe Prawo”) i od r. 1948 łódzkie „Państwo i Prawo”. W r. 1949 wszedł w skład Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego oraz został członkiem ZNP i Tow. Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, a w r.n. Zrzeszenia Prawników Polskich. Po przerwaniu działalności PAU i powołaniu w październiku 1951 PAN został w kwietniu r. 1952 jej członkiem korespondentem, a w r. 1958 członkiem rzeczywistym. W r. 1953 wszedł w skład Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Pracowników Nauki. Przetłumaczył z języka rosyjskiego „Proces karny” Michała Strogowicza (W. 1952) i opublikował własną książkę Oddanie pod sąd w procesowym prawie karnym (W. 1955).
W okresie przemian politycznych w r. 1956 minister sprawiedliwości Zofia Wasilkowska powołała Ś-ego 25 X t.r. w skład Komisji Kodyfikacyjnej; Ś. jako wiceprzewodniczący Komisji kierował w niej Wydz. Karnym oraz pracował nad projektem kodeksu postępowania karnego i współredagował projekt części ogólnej kodeksu karnego. W r. 1956 został kierownikiem Zakł. Prawa Karnego Inst. Nauk Prawnych PAN, a w l. 1957—8 był dyrektorem tego Instytutu. Wobec prób reaktywowania PAU jako ekspert prawny Prezydium PAN uznał w kwietniu 1957 prawomocność powołania tej ostatniej jako jedynej krajowej organizacji naukowej. Od r. 1956 współpracował z warszawskim tygodnikiem „Prawo i Życie”, a od r.n. z warszawskim miesięcznikiem „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych”. Ogłosił książkę Wznowienie postępowania karnego w prawie na tle porównawczym (W. 1957) oraz skrypt Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne (W. 1959, wyd. 2, W. 1961). Jako współautor kodeksu postępowania karnego z r. 1928 zaliczany był do nurtu neoklasycznego w nauce prawnokarnej. Był wybitnym stylistą prawniczym. Jego definicje prawne wykorzystano jako wzorcowe w wydawanym od r. 1958 „Słowniku języka polskiego”. W różnych czasopismach opublikował ok. 200 glos orzeczeń sądowych oraz 50 prac z zakresu prawa i postępowania karnego. Ś. zmarł 6 IX 1959 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1923) i dwukrotnie Krzyżem Komandorskim (1929, 1954) Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi (1937) oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1929).
Ś. był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie z Teresą Balukiewicz (zm. 1927) miał syna Stanisława Juliusza (zm. 1940), studenta Politechn. Warsz., ochotnika w obronie Warszawy we wrześniu 1939, i córkę Teresę (ur. 1924), zamężną Gaede, adwokata. Drugie, zawarte w r. 1938, małżeństwo z Zofią Smoleńską (1898—1982) było bezdzietne.
W listopadzie 1975 imieniem Ś-ego nazwano salę «A» Audytorium Maximum Uniw. Warsz.
Biogramy uczonych pol., cz. 1 z. 3; Encyklopedia prawa, W. 2007 (błędnie jako Władysław); Hoesicka bibliogr. prawn.; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? II; PSB (Siewierski Mieczysław); Pol K., Poczet prawników polskich XIX i XX wieku, W. 2011 (bibliogr., fot.); Pol. bibliogr. prawn., 1944—56, z. 1—3; Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808—2008, W. 2008 (fot.); Uczeni polscy XIX i XX stulecia, W. 1998 IV (fot., bibliogr.); — Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Red. A. Redzik, Kr. 2015; Bałtruszajtys G., Nauczyciele tajnego Wydziału Prawa — biogramy, „Studia Iuridica” T. 29: 1995 s. 21, 25; taż, Wydział Prawa na Odrodzonym Uniwersytecie Warszawskim, tamże T. 25: 1993 s. 14; Cieślak M., Spuścizna naukowa Stanisława Śliwińskiego, „Spraw. z Prac Nauk. Wydz. Nauk Społ. PAN” 1965 nr 8 z. 1 s. 39—56; Fiedorczyk P., Unifikacja i kodyfikacja prawa rodzinnego w Polsce (1945—1964), Białystok 2014 s. 291, 295; Grabowski W., Delegatura Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj, W. 1995; Grodziski S., Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, „Czas. Prawno-Hist.” T. 33: 1981 z. 1 s. 67, 69, 79—80; Hübner P., Siła przeciw rozumowi…, Kr. 1994; Koredczuk J., Wpływ nurtu socjologicznego na kształt polskiego prawa karnego procesowego w okresie międzywojennym (Les classiques modernes), Wr. 2007; Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999; tenże, Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Kat. 1991 s. 80; Milewski S., Redzik A., Themis i Pheme. Czasopiśmiennictwo prawnicze w Polsce do 1939 roku, W. 2011; Murzynowski A., Refleksje na temat nauki procesu karnego w Polsce Ludowej, „Palestra” 1977 nr 1 s. 41—2, 45; Redzik A., „Gazeta Sądowa Warszawska” w XX wieku, „Palestra” 2010 nr 11—12 s. 223, 226; tenże, Publikatory orzecznictwa sądowego, tamże 2011 nr 1—2 s. 192—3; Rejman G., Wykłady profesora Stanisława Śliwińskiego w okresie tajnego nauczania, „Studia Iuridica” T. 25: 1993 s. 141—52; Rogacka-Rzewnicka M., Seminarium poświęcone pamięci Profesora Stanisława Śliwińskiego w pięćdziesiątą rocznicę jego śmierci, tamże T. 51: 2011 s. 403—29; Sawicki J., Tajny Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego w latach okupacji 1939—1944, w: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, W. 1963; — Sprawozdanie dyrekcji Lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1898, Lw. 1898 s. 118; toż za r. 1905 s. 54; Symonowicz A., Wspomnienia z tajnego Wydziału Prawa UW w okresie okupacji, „Palestra” 1958 nr 3—4 s. 27, 32, 36; tenże, Wspomnienia z tajnego Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego w okresie okupacji hitlerowskiej, „Studia Iuridica” T. 25: 1993 s. 47, 53, 61; — Wspomnienia pośmiertne: „Nowe Prawo” 1959 nr 10 s. 1224—5 (fot.), „Palestra” 1959 nr 11 s. 106—11, „Państwo i Prawo” 1959 z. 10 s. 635—7, „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1960 z. 1 s. 327—30 (fot.); — Arch. Uniw. Warsz.: sygn. K. 3205 (akta osobowe); Deržavnyj archiv L’vivs’koï oblasti we Lw.: F. 26 op. 15 spr. 119—24 (katalogi studentów z l. 1905—8), spr. 467 k. 574—5v (absolutoria), spr. 199 k. 50v—1 (księga protokołów zdania rygorozów doktorskich), spr. 383 k. 93 (księga protokołów zdawania egzaminów państw., egzamin sądowy); — Informacje Andrzeja Bąkowskiego, Antoniego Bojańczyka, Czesława Jaworskiego, Hanny Elżbiety Kordasiewicz (wnuczki) z W.
Adam Redzik